Η στειρότητα θεωρείται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας μια παθολογία. Με τον όρο στειρότητα νοείται η απουσία σύλληψης έπειτα από 12/24 μήνες απροφύλακτων επαφών επί τούτου.

Η Ιατρικώς Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή είναι ένας κλάδος της ιατρικής που δημιουργήθηκε με στόχο τη μελέτη και την εύρεση λύσεων στα προβλήματα στειρότητας.

Είναι μια νέα ειδικότητα, στην οποία χρειάζεται ακόμα πολλή πρόοδος στη βασική έρευνα και στην κλινική εφαρμογή: αρκεί να σκεφτούμε ότι η Αγγλίδα Louise Brown, το πρώτο μωρό που ήρθε στον κόσμο με τεχνητή τεχνητή γονιμοποίηση, γεννήθηκε μόλις το 1978.

Υπάρχουν πολλοί ορισμοί της Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, αλλά θεωρούμε ότι εκείνος που δημοσιεύεται στον ιστότοπο του Εθνικού Μητρώου Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής του Ανώτατου Ινστιτούτου για την Υγεία είναι κατάλληλος για να αποσαφηνιστεί η έννοιά της:

«Ιατρικώς Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή είναι η σύλληψη που επέρχεται με σύζευξη γαμετών εκτός συνουσίας. Περιλαμβάνει τις τεχνικές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής (στην αγγλική ART), και, στην Ιταλία, την ενδομήτρια, ενδοτραχηλική και ενδοκολπική σπερματέγχυση».

Εναλλακτικά, μπορούμε να αναφερθούμε στον ορισμό για την Ιατρικώς Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή που δημοσιεύεται στις κατευθυντήριες γραμμές 2008 του Υπουργείου Υγείας:

«Μια σειρά διαδικασιών και τεχνικών που συνίστανται στην επεξεργασία των ανθρώπινων ωαρίων, σπερματοζωαρίων ή εμβρύων στο πλαίσιο ενός προγράμματος για την επίτευξη εγκυμοσύνης».

Στις κατευθυντήριες γραμμές που έχουν εγκριθεί από το Υπουργείο και δημοσιεύονται στο προαναφερόμενο διάταγμα, διακρίνονται οι εξής τεχνικές Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής:

- Ομόλογη ενδομήτρια σπερματέγχυση (IUI)
- Εξωσωματική γονιμοποίηση και μεταφορά εμβρύων (FIVET)
- Ενδοσαλπιγγική μεταφορά γαμετών (GIFT)
- Ενδοσαλπιγγική μεταφορά ζυγωτών (ZIFT)
- Ενδοσαλπιγγική μεταφορά εμβρύων (TET)
- Κρυσουντήρηση γαμετών και εμβρύων

Αυτές οι διαδικασίες χαρακτηρίζονται από διαφορετικούς βαθμούς επεμβατικότητας, από μια τεχνική και ψυχολογική σκοπιά για το ζευγάρι και χωρίζονται σε Τεχνικές Επιπέδου I, II και III.

Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές, πρέπει να χρησιμοποιούνται «πρώτα οι πιο απλές, λιγότερο επεμβατικές και λιγότερο δαπανηρές επιλογές, λαμβάνοντας δεόντως υπόψη την ηλικία της γυναίκας και την αιτιολογία, εφόσον είναι γνωστή, της στειρότητας και της αγονίας του ζευγαριού».

Ακολουθεί η ταξινόμηση των τεχνικών βάσει του βαθμού επεμβατικότητας που καθορίζονται από τις κατευθυντήριες γραμμές.

Τεχνικές Επιπέδου Ι:
- Σπερματέγχυση μέσω του τραχήλου κατά τον φυσικό κύκλο που εκτελείται με χρήση επεξεργασμένου σπερματικού υγρού
- Επαγωγή ωορρηξίας πολλαπλών ωοθυλακίων που συνδυάζεται με σπερματέγχυση μέσω του τραχήλου που εκτελείται με χρήση τεχνικών επεξεργασίας του σπερματικού υγρού
- Ενδεχόμενη κρυοσυντήρηση αρσενικών γαμετών

Τεχνικές Επιπέδου II (διαδικασίες που εκτελούνται με τοπική αναισθησία ή/και βαθιά καταστολή):
- Εξωσωματική γονιμοποίηση και μεταφορών εμβρύων (FIVET) 
- Ενδοωαριακή σπερματέγχυση (ICSI)
- Λήψη γαμετών από τον όρχι (διαδερμικώς ή με βιοψία όρχεων)
- Ενδεχόμενη κρυοσυντήρηση αρσενικών και θηλυκών γαμετών και εμβρύων (εντός των ορίων των εφαρμοστέων κανονισμών) 
- Ενδοσαλπιγγική μεταφορά αρσενικών και θηλυκών γαμετών (GIFT), ζυγωτών (ZIFT) ή εμβρύων (TET) με ενδοκολπική υπερηχογραφία ή μητροσκόπηση.

Τεχνικές Επιπέδου III (διαδικασίες για τις οποίες απαιτείται γενική αναισθησία με διασωλήνωση):
- Λήψη γαμετών από τον όρχι με μικροχειρουργική επέμβαση
- Λήψη ωοκυττάρων με πυελοσκόπηση
- Ενδοσαλπιγγική μεταφορά αρσενικών και θηλυκών γαμετών (GIFT), ζυγωτών (ZIFT) ή εμβρύων (TET) με πυελοσκόπηση

Η ενδομήτρια σπερματέγχυση (IUI) είναι η πιο διαδεδομένη τεχνική Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής Επιπέδου I και πραγματοποιείται με εισαγωγή σπερματικού υγρού εντός της κοιλότητας της μήτρας. Το σπερματικό υγρό που είναι αναγκαίο για την IUI λαμβάνεται με αυνανισμό, υφίσταται ειδική επεξεργασία στο εργαστήριο και στη συνέχεια εισάγεται με ένα πλαστικό, λεπτό και εύκαμπτο καθετήρα στη μήτρα της γυναίκας μέσω του τραχήλου. Η διαδικασία διεξάγεται συνήθως χωρίς επιπλοκές και δεν προκαλεί πόνο ή ενόχληση. «Συντομεύοντας» κατ' αυτό τον τρόπο τη διαδρομή των σπερματοζωαρίων, προσπαθούμε να αυξήσουμε τις πιθανότητες γονιμοποίησης του ωαρίου (ή των ωοκυττάρων). Οι πιθανότητες επιτυχίας έναρξης μιας εγκυμοσύνης με αυτή την τεχνκή είναι 15-20% περίπου ανά κύκλο.

Η FIVET (εξωσωματική γονιμοποίηση και μεταφορά στη μήτρα) είναι η πιο διαδεδομένη τεχνική Επιπέδου ΙΙ: είναι λίγο επεμβατική και εγγυάται καλό ποσοστό επιτυχίας (25-50%). Από τεχνικής πλευράς, συνίσταται στη λήψη ωοκυττάρων από τις ωοθήκες της γυναίκας, στη γονιμοποίησή τους στο εργαστήριο (σε δοκιμαστικό σωλήνα) με σπερματοζωάρια του συντρόφου και μεταφορά των εμβρύων που αναπτύσσονται στη μήτρα, 3-6 ημέρες αργότερα.

Η FIVET συνδυάζεται συχνά με ενδοωαριακή σπερματέγχυση (ICSI), η οποία είναι μια άλλη τεχνική γονιμοποίησης του ωαρίου με έγχυση ενός μόνο σπερματοζωαρίου εντός του κυτταροπλάσματος και στη συνέχεια, μετά τη γονιμοποίηση, μεταφορά του εμβρύου στη μήτρα.

Οι τεχνικές GIFT, ZIFT και TET χρησιμοποιούνται πλέον σπάνια και είναι πολύ επεμβατικές. Προβλέπουν λήψη ωοκυττάρων με ενδοκολπική υπερηχογραφία ή με πυελοσκόπηση, γονιμοποίηση στο εργαστήριο και ενδοσαλπιγγική μεταφορά των γαμετών ή των ζυγωτών ή των εμβρύων, πάντα με πυελοσκόπηση ή με ενδοκολπική υπερηχογραφία ή με μητροσκόπηση.

Σε κάθε περίπτωση υπάρχει μια συγκεκριμένη οδός που πρέπει να ακολουθηθεί για να προσδιοριστούν οι αιτίες στειρότητας του ζευγαριού και για να καθοριστεί η τεχνική Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής που θα χρησιμοποιηθεί. Στην Ιταλία υπάρχουν, σύμφωνα με το Ανώτατο Ινστιτούτο για την Υγεία, 353 εξουσιοδοτημένα κέντρα Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής. Διαβάστε τον κατάλογο.

Η ιταλική νομοθεσία επιβάλλει όρια στην Ιατρικώς Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή. Στην επόμενη ενημέρωση θα αναλύσουμε τα σχετικά σημεία της συζήτησης για το Νόμο 40 και θα προσπαθήσουμε να εξηγήσουμε τι μπορούμε και τι δεν μπορούμε να κάνουμε στην Ιταλία όσον αφορά τις τεχνικές Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής.

Πηγές:
Διάταγμα 11^ης Απριλίου 2008, ΦΕΚ 100 ημερομηνίας 30/04/2008
Εθνικό Μητρώο Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής του Ανώτατου Ινστιτούτου για την Υγεία
Κοινωνικό Παρατηρητήριο Στειρότητας (OSI)

<< επιστροφή